Bitcoin, bugüne kadar kullanıcıların karşısına en değerli para birimi ve beraberinde bir ödeme yöntemi olarak çıktı. Ocak 2023 tarihinden sonra ile yeni bir işlev kazanarak benzersiz dijital varlık olarak tabir edilen NFT’lerin oluşturulması noktasında da işlevsellik kazandı. Buna Bitcoin Ordinals NFT denir.
NFT’ler, blok zinciri teknolojisi üzerine inşa edilen dijital varlıklardır ve genellikle sanat eserleri, müzik parçaları, oyun içerikleri ve diğer dijital medya türleri gibi benzersiz dijital içerikleri temsil ederler. Bu NFT’ler Bitcoin üzerinde oluşturulduğunda ise buna Ordinals NFT adı verilir. Bu yazıda Ordinals NFT’lere dair birçok detay bulabilir, bu sistemin nasıl çalıştığına dair bilgi edinilebilir.
Ordinals NFT’ler Nedir?
Ordinal NFT diye tabir edilen terim Bitcoin blok zinciri üzerinde NFT üretilmesini ifade eder. Ordinal protokolü sayesinde bu işlem gerçekleşir. Satoshi, BTC’nin en küçük birimi olup, Bitcoin’in 1/100.000.000’ine eşittir. Bireysel satoshiler ise resim, video ve daha fazlası gibi dijital içerik eklemenin veya ‘yazmanın’ bir anahtarıdır.
Ordinals NFT’ler, belirli bir sıra veya sıralama düzenine dayalı olarak benzersiz bir şekilde numaralandırılmış NFT’leri ifade eder. Bu, koleksiyonerlerin bir sıra içinde belirli bir konuma sahip olan NFT’leri toplamasını veya almasını sağlar. Bu sıralama genellikle belirli bir temaya, tarihsel bir olaya veya başka bir kriterlere dayanabilir.
Örneğin, bir sanatçının ürettiği bir dizi NFT içinde, her biri benzersiz bir sıra numarasına sahip olan ve belirli bir anlam taşıyan NFT’ler ‘Ordinals NFT’ler’ olarak adlandırılabilir. Bu, koleksiyonerlerin belirli bir konsepti veya hikayeyi tamamlamak için sıralı NFT’leri toplamalarına olanak tanır.
Böyle bir sıralı NFT koleksiyonu, dijital varlıkların benzersizliği ve nadirliği ile birleşerek koleksiyonerler için özel bir değer oluşturabilir. Her bir NFT’nin belirli bir sıralama içinde yer alması, koleksiyonerlere daha fazla anlam katabilir ve dijital varlıkların hikayesini daha derinleştirebilir.
Ordinal Wallets Nedir?
Ordinal Wallet, kullanıcıların Bitcoin Ordinallerini görüntülemesine, saklamasına, satın almasına, satmasına ve ticaretini yapmasına olanak tanıyan, gözetimsiz bir Bitcoin cüzdanıdır.
11 Ordinals protokolüyle etkileşim kurmak için Taproot cüzdan adresine ve ‘jeton kontrolüne’ sahip bir Bitcoin cüzdanı gereklidir. Ordinal Wallet, düzenli Bitcoin işlemlerini gerçekleştirirken bu özellikleri destekleyen cüzdandan biridir.
Bitcoin Ordinal’leri Nasıl Çalışır?
Bitcoin üzerinde NFT oluşturmak, Ethereum gibi diğer blok zincirlerine kıyasla daha zordur. Bunun iki sebebi ise aşağıdaki gibidir.
1- Sınırlı Akıllı Sözleşme İşlevselliği
Bitcoin, Ethereum gibi birinci sınıf akıllı sözleşme işlevselliğine sahip değildir. Ethereum’un aksine, Bitcoin’in akıllı sözleşme yetenekleri sınırlıdır. Bu durum, Bitcoin üzerinde karmaşık işlevlere sahip akıllı sözleşmelerin yaratılmasını zorlaştırır. NFT’ler genellikle akıllı sözleşmeler aracılığıyla oluşturulduğu için, Bitcoin’in bu açıdan sınırlı olması, NFT üretimini zorlaştırır.
2- Belirteç Standardının Olmaması
Ethereum’da popüler olan ERC-721 belirteç standardı, NFT’lerin nasıl oluşturulacağını, transfer edileceğini ve etkileşimde bulunacaklarını standartlaştırır. Ancak Bitcoin, bu tür bir belirteç standardına sahip değildir. Bu da demek oluyor ki, Ethereum’da NFT’ler bir belirteç standardına uygun olarak oluşturulabilirken, Bitcoin’de böyle bir standart bulunmamaktadır. Bu durum, Bitcoin üzerinde NFT’lerin oluşturulmasını ve yönetilmesini daha karmaşık hale getirir.
“Bitcoin Ordinal’leri Nasıl Çalışır?” diye bakacak olursak, Ordinal NFT’ler, ‘inscription’ adlı özel bir özellik kullanılarak hayata geçirilir. Bu özellik benzersiz veri eklemeyi mümkün kılan bir süreci başlatır.
Ordinal protokolü Casey Rodarmor tarafından geliştirilmiştir. Bu protol sayesinde her bir satoshi’ye benzersiz bir sıralı sayı atama yeteneğini kazandırılır. Belirtilen bu sayının atanması ile her bir satoshi özel verilerle donatılmaya uygun hale gelir. Bitcoin’e ise tam olarak bu noktada ihtiyaç vardır. Bahsedilen bu özel veriler, Bitcoin blok zincirine eklendikten sonra Ordinal özelliğini taşıyan cüzdanlar veya çevrimiçi Ordinal görüntüleyiciler aracılığıyla pratik bir şekilde görüntülenebilir.
Özet olarak bu süreç sırasıyla aşağıdaki gibi gerçekleşir.
- Ordinal Protokolü:
Ordinal protokolü, Bitcoin blok zincirine benzersiz sıralı sayılar eklemek için tasarlanmış bir protokoldür. Her bir satoshi (Bitcoin’in alt birimi) için sıralı bir sayı atanmasını sağlar.
- Inscription (Yazı):
Inscription, her bir satoshinin özelleştirilmiş verilerle donatılmasını ifade eder. Bu veriler, Bitcoin işlemi sırasında ilgili satoshiye eklenir. Casey Rodarmor’un geliştirdiği protokol, bu özel verilerin her bir satoshiye sıralı bir numara ile ilişkilendirilmesine olanak tanır.
- Bitcoin İşlemi:
Her bir satoshiye sıralı numara ile belirlenen özel verilerin eklenmesi, bir Bitcoin işlemi aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu işlem, blok zincirin güvenlik protokollerine uygun bir şekilde onaylandıktan sonra, özel veriler kalıcı olarak blok zincire eklenir.
- Blok Zincire Kalıcı Eklenme:
Bitcoin blok zincirine eklenen özel veriler, kalıcı ve değiştirilemez bir şekilde saklanır. Bu, Ordinals NFT’lerin benzersizliğini ve takip edilebilirliğini sağlar.
- Görüntüleme ve Transfer
Oluşturulan Ordinals NFT’ler, Ordinal özellikli cüzdanlar veya çevrimiçi Ordinal görüntüleyiciler aracılığıyla görüntülenebilir. Ayrıca, sahipleri tarafından transfer edilebilir ve koleksiyonerler arasında alınıp satılabilir. Bu platformlar, kullanıcılara sıralı numaralar ve ilişkili özel verilerle donatılmış her bir satoshiyi inceleme olanağı sunar.
Ordinals NFT’ler Nasıl Çıkarılır?
“Ordinals NFT’ler Nasıl Çıkarılır?” diye bakıldığında durumun aslında bilinen Bitcoin işlemleriyle aynı şekilde çıkarıldığı (basılır) görülür. Çünkü bunlar yalnızca belirli bir protokolü izleyen özel Bitcoin işlemleri türleridir. İlave olarak belirtmek gerekir ki, Bitcoin Ordinal madenciliğinin geleneksel NFT madenciliğinden farklı olduğu iki temel yol vardır:
Bitcoin Ordinals doğrudan Bitcoin blok zincirine yazılan verilere işaret eder. Bu, Ethereum ve Solana gibi diğer blok zincirlerinde de mümkün olsa da, NFT bilgileri genellikle zincir dışı bir konumda depolanır.
Bitcoin, madencilik süreci için iş kanıtını (PoW) kullanır. Diğer bir tarafta ise, geçmişte NFT’lerle daha yakından ilişkili olan diğer zincirler hisse kanıtını (PoS) kullanır.
Bitcoin Ordinals NFT’lerin Avantajları
Bitcoin Ordinals diğer NFT türleriyle karşılaştırıldığında bazı yönleriyle öne çıkar. Bu avantajlara bakacak olursak:
- Güvenli
Yazıtlar yan zincirlerde saklanmazlar. Bunun yerine doğrudan Bitcoin blok zincirinde saklanırlar. Bu şu anlama gelir: Ethereum NFT’lerdeki durumun tam tersi. Çünkü Ethereum’da veriler zincir dışında saklanabilir ve dijital varlık daha merkezi ve değişken hale gelir. Oysa Bitcoin protokolü, Bitcoin kullanıcılarının dijital eserlerini zincir üzerinde saklamasını ve bunu anında dijital para biri olarak kullanabilmesini mümkün hale getirir.
- Kolay ve Uyumlu Çalışma
Bitcoin blok zinciri üzerinde yer almayan NFT’ler karmaşık ağlar ve sanal makineler üzerinde çalışabilir. Bitcoin Ordinals ise nispeten kolay ve uyumlu çalışır. Yazıtların bu basit doğası, onları daha güvenli ve güvenlik açıklarına daha az eğilimli hale getiriyor.
- Esneklik
Satoshi yazıtları, web’e benzer bir veri modeli kullanır ve temel protokolde değişiklik gerektirmeden web tarayıcılarının işleyebileceği herhangi bir içerik türünü desteklerler. Bu da gelişen içerik türleri için esneklik sağlandığını ifade eder.
- Likitlik
Bitcoin’in işlem hacmi ve piyasa değeri gibi açılardan diğer kripto para birimlerine kıyasla önde olduğu herkesçe bilinir. Bitcoin’in böylesine değerli ve popüler olması, Bitcoin yazıtlarının başka yerlerde satılan geleneksel NFT’lerden daha likit hale getirir.
- Nadirlik
Bitcoin dünyaya gözlerini 21 milyon arz ile açtı. Ethereum’da ise sabit bir maksimum arz hiç olmadı. Bu noktada yazıtların sınırlı miktarda olabileceğini unutmamak gerekir. Böyle düşünüldüğünde de Bitcoin’deki arzın sınırlı olması, Bitcoin üzerindeki dijital eserleri daha nadir hale getirir.
- Kullanıma Hazır
Bitcoin blok zinciri uzun zamandır yaygın olarak kullanılmakta ve bugün gördüğü değer de göz önünde bulundurulursa, köklerinin derine indiğini söylemek çok da zor olmaz. Bu, yazıtların istenilen zaman oluşturulabileceği ve alınıp satılabileceği anlamına gelir.
- Kullanım Alanı
Ethereum’un ve diğer ağların NFT üzerindeki tekel olma durumu artık yok. Bitcoin’in Ordinals sayesinde sanat, eğlence vb. özelinde kullanım alanının genişlemesi, daha fazla kullanıcı ilgisinin Bitcoin’e kayması demektir. Bu sayede büyüyen bir ekosisteme fon sağlanabilir.
- Madenci Teşviki
Blok alanı talebi yüksek olduğunda madencilerin, bloklarına daha fazla işlem dahil etmesi onların daha fazla işlem ücreti kazanabilmesini mümkün hale getirir. Bu ise daha fazla madencinin ağa katılması için bir teşvik ortaya çıkarır. Daha fazla madencinin ağa katılması, ağın toplam karma gücünü artıracağından ve saldırıların gerçekleşmesini zorlaştıracağından dolayı ağ güvenliği de iyileşebilir.
- Önceliklendirme
İşlem ücretleri, hangi Bitcoin işleminin ilk önce işleneceğine öncelik verir. Daha yüksek işlem ücretine razı olan kullanıcılar, ilk önce hangi işlemlerin yapılmasını istediklerini belirleyebilirler. Bu, ağın aşırı yüklenmesini önlemeye yardımcı olur ve değerli yazıtlara öncelik verilebilmesini mümkün hale getirir.
Ordinals NFT’ler Nelerdir?
Aslına bakılırsa birçok Bitcoin Ordinals NFT projesi bulunur. Bunların hepsine bu yazıda yer vermek mümkün olmasa da örnek oluşturması açısından bazı projelerden bahsedilebilir.
İşte Bitcoin Ordinals NFT’lerden bazı örnekler:
- Ordinal Punks
Ordinal Punks, Crypto Punks’tan tanıdık gelmiş olabilir. Bitcoin blok zincirindeki ilk 650 yazıt içinde basılan sadece 100 NFT’den oluşan bir settir. Bu koleksiyon Web3 oluşturucusu FlowStay’in açık kaynaklı bir algoritması kullanarak oluşturulmuştur.
- Taproot Wizards
El çizimlerinden oluşan Taproot Wizards, bağımsız bir Web3 geliştiricisi Udi Wertheimer tarafından yaratılmıştır. Bu koleksiyonun oluşturucusu, koleksiyondaki ilk NFT’nin 4MB büyüklüğüyle en büyük blok ve işlem olarak Bitcoin blok zincirinde rekor kırdığını ifade eder.
- Bitcoin Rocks
Bitcoin Rocks koleksiyonuna ilk bakıldığında akıllara Ether Rocks’un gelmesi oldukça muhtemel. Çünkü bu koleksiyon, Ether Rocks’un ruhunu ve estetiğini taşıyor. Bu koleksiyonun arzı 100 ile sınırlıdır.
- Timechain Collectibles
Bu koleksiyon 21 parçadan oluşmasıyla oldukça sınırlıdır. 30 Ocak 2023 tarihinde zaman temasıyla oluşturulan bu koleksiyon tek bir blok halinde basılmıştır. Yazıt olarak 356 ve 377 arasını kapsar. Saat, monolit, saat kulesi gibi zamana yönelik farklı nesnelere oluşturan NFT’lerden oluşur.
- Ordinal Loops
En düşük numaralı yazıtlardan olarak kabul edilen Ordinal Loops; yaratıcı sermaye, insan hakları ve kamusal söylem alanlarına adanmış bir sanat projesidir. 452. yazıttan başlar ve toplam 189 farklı NFT’den oluşur. Bu NFT’ler bir animasyon oluşturulmuştur. Yani sabit değil, hareketli görsellerden oluşur.
