Tezos (XTZ), yazılım geliştiricilerin kısıtlanamayacak ve üçüncü kişiler tarafından işleyişi bozulamayacak merkezi olmayan uygulamalar ve akıllı kontratlar hazırlayabilecekleri açık kaynaklı bir blokzincir platformudur. Tezos’un yerel kripto para birimi XTZ’dir. Bu yazımızda Tezos (XTZ) nedir, Tezos (XTZ) ne işe yarar, Tezos (XTZ) avantajları nelerdir gibi soruların cevaplarını arayacağız.
Tezos (XTZ) Nedir? Ne İşe Yarar?
Tezos, akıllı sözleşmelerin hazırlanabileceği ve merkezi olmayan uygulamaların geliştirilebileceği bir blokzincir protokolüdür. Aslında diğer blokzincirlere benzer şekilde çalışmaktadır. Fakat, Tezos’un diğer blokzincirlere kıyasla ortaya koyduğu en önemli farklılık, blokzincirin kendini sürekli geliştirebilmesi, bölünmeye ihtiyaç olmadan değişebilmesi ve kendini yönetebilmesidir. Blokzincirlerin büyük çoğunluğu yapılacak değişiklikler karşısında geliştirme ekiplerine ve madencilik topluluklarına güvenmektedir. Tezos’un burada yaptığı şey ise tam olarak, karar verme süreçlerinde seçimi kullanıcılara bırakmaktır. Tezos platformunda gerekli geliştirmeler geliştiriciler tarafından yapılır fakat kararlar topluluk tarafından alınır.
Elinde XTZ kripto para bulunduran kişiler, Tezos protokolünün yönetimine katılabilir. Bu, Tezos’un demokratik blokzincir ekosistemi sunduğunun bir göstergesidir. Tezos, zaman içerisinde ortaya çıkabilecek ihtiyaçları sert çatallanmalardan ziyade dijital toplumun kendi içerisinde yapabilmesini sağlar. Tüm XTZ kripto para sahipleri protokol değişikliği önerilerine onay verdiklerini oy kullanarak belirtebilirler. Diğer bir taraftan bakacak olursak, XTZ kripto para sahipleri aynı zamanda protokol değişikliği adına verilen önerileri reddedebilirler de. Ortak çıkarları ve ilgileri kapsamında bir araya gelen bu dijital topluluk, ortak kararlar vererek platformu daha da geliştirmeyi amaçlamaktadır.
XTZ tokenin yönetişim süreçlerinde kullanılmasının yanı sıra ağın korunmasında ve işletilmesinde de önemli bir yeri vardır. Tezos blokzincirindeki işlem ücretleri XTZ token ile karşılanır. Tezos platformu geliştiricileri XTZ token ile ödüllendirir.
Tezos (XTZ) Hangi Avantajları Sunar?
Tezos’un demokratif, esnek, verimli ve geliştirici dostu bir blokzincir olmasının arkasında birden fazla neden vardır. Tezos’un bu kapsamda sunduğu avantajlar ise aşağıdaki gibidir.
Kendini Yöneten Protokol
Tezos, kendi kendine işleyen bir blokzincir protokolüdür. Topluluk üyeleri, protokolün nasıl işleyeceği ve hangi değişikliklerin gerçekleştirileceği konusunda söz sahibidir. Bu şekilde protokolün güncellenmesi kolaylaşır, hızlı hale gelir. Güncellenmeler esnasında da potansiyel çatallanmaların önüne geçilir.
Ölçeklenebilirlik
Tezos, yüksek işlem hacimlerini destekleyecek ve kolay bir şekilde ağın büyümesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Daha fazla kullanıcının ağa katılması ve işlem yapması bu sayede mümkün olur.
Esneklik ve İyileştirme
Tezos, akıllı sözleşmelerin güncellenmesi ve protokolün geliştirilmesi için içerikleri ve yönergeleri oylama yoluyla belirler. Bu sayede, protokol daha esnek şekilde ilerler. Aynı zamanda, yeni özelliklerin ve iyileştirmelerin protokole entegrasyonu kolaylaşır.
Güvenlik ve Formel Doğrulama
Tezos, akıllı sözleşmelerin güvenliğini artırmak için formel doğrulama tekniklerini kullanır. Bu, akıllı sözleşmelerin yazılım hatalarından kaynaklanan güvenlik açıklarına karşı daha dirençli olmasını sağlar. Formel doğrulama, kodun matematiksel olarak kanıtlanmış güvenliğini sağlar.
İşlem Verimliliği
Tezos’un Proof of Stake (PoS) konsensüs mekanizması, daha hızlı ve daha verimli işlem süreleri sağlar. Proof of Stake, enerji tüketimi açısından daha verimlidir ve işlem ücretlerini düşürerek kullanıcı tarafındaki maliyetleri azaltır.
Düşük İşlem Ücreti
Tezos’un düşük işlem ücretleri sayesinde kullanıcıların işlem maliyetleri hafifler. Bu, aynı zamanda ağa daha geniş bir katılımı da teşvik eder.
Geliştirici Dostu Araçlar
Tezos, geliştiriciler için akıllı sözleşmelerin yazılması, test edilmesi ve yürütülmesi adına çeşitli geliştirici araçları sunar.
Düşük Enerji Tüketimi
Tezos’un Proof of Stake (PoS) konsensüs mekanizmasını kullanması sayesinde, enerji tüketimi Proof of Work (PoW) mekanizmasına göre daha azdır.
Tezos (XTZ) Nasıl Çalışır?
Tezos platformunda geliştirmeciler protokol ile ilgili bir geliştirmeyi veya güncellemeyi topluluğa sunar. Bunu yaparlarken de gerçekleştirecekleri işlem için bir fiyat teklifi sunabilirler. Eğer topluluk, geliştiriciler tarafından sunulan teklifi kabul ederse, ödeme geliştiricilere XTZ kripto para ile yapılır. Sistemin bu şekilde ilerlemesi sayesinde geliştiriciler, protokolü daha iyi bir hale getirmek için teşvik olurlar. Aynı zamanda ağın yönetimi de merkeziyetsiz şekilde sürdürülür.
Yazılım geliştiricilerini teşvik etmenin bir yolu da kullanıcıların ödül kampanyası düzenlemesidir. Protokolde mevcut hataların düzeltilmesi, yeni özellikler geliştirilmesi vb. gibi konularda kullanıcılar yazılım geliştiricilerinden istekte bulunabilirler. Geliştiriciler eğer bu talepleri karşılarlarsa yine XTZ kripto para ile ödüllendiriliyor olacaklardır.
Tezos’un blokzinciri, ağ kabuğu ve ağ protokolü olmak üzere iki bölüme ayrılır. Bu bölümlere bakacak olursak:
Ağ Kabuğu
İşlemleri, idari işlemleri gerçekleştiren ve kullanıcıların nasıl oy kullandığına bağlı olarak kendini değiştiren kodun parçasıdır.
Ağ Protokolü
Kodun inceleme için ağ kabuğuna teklif gönderen kısmıdır.
Tezos, Liquid Proof of Stake (LPoS) adı verilen klasik Proof of Stake (PoS) mekanizmasının bir varyasyonunu kullanır. Bu mekanizma, kullanıcılarının stake etmesi veya Tezos özelinde XTZ pişirmesi ile çalışır. XTZ pişirmesi ise, ağdaki katılımcıların tokenlerini kullanarak ağın işleyişine katkıda bulunmalarını sağlar. Tezos’ta bu katkı sürecine “fırınlama” denir.
Tezos (XTX) Kurucuları Kimlerdir?
Tezos, Arthur Breitman ve Kathleen Breitman çifti öncülüğünde ilk olarak 2014 yılında tasarlanmış olup, ağ 2019 yılında başlamıştır.
Arthur Breitman, Fransa’daki École Polytechnique’nin Matematik ve Bilgisayar Bilimleri bölümünden mezun olduktan sonra New York Üniversitesi Courant Matematik Bilimleri Enstitüsü’ne devam ederek bilgisayar bilimleri alanında doktorasını tamamlamıştır. Eğitim hayatından sonra önce Goldman Sachs‘ta kantitatif analist olarak, daha sonra da Morgan Stanley‘de başkan yardımcısı olarak çalışmıştır. Ardından eşi Kathleen Breitman ile birlikte Tezos projesine liderlik eden Dynamic Ledger Solutions şirketini kurmuştur.
Kathleen Breitman, New York Üniversitesi Finans Matematiği Bölümü mezunudur. Fintech tarafındaki uzmanlığıyla tanınan Kathleen Breitman, Tezos’un kurucu ortağı olmadan hemen önce ödemeler için blokzincir çözümleri konusunda hizmet veren New York merkezli R3 şirketinde de strateji ortağı pozisyonunda çalışmıştır. Buradan bir önceki deneyiminde de Accenture adlı şirkette yine strateji alanında görev yapmıştır.
Toparlamak gerekirse Tezos, merkezi olmayan uygulamaların geliştirilmesini destekleyen ve kendi kendine işleyen bir blokzincir platformudur. Topluluk üyelerinin yazılım geliştiricileriyle hareket ederek protokolün işleyişine katkıda bulunmasına ve güncellemeleri yönlendirmesine olanak sağlar. Bu, protokolün esnek, güvenli ve sürdürülebilir olmasını destekler. Bu yenilikçi ve özgün yaklaşımıyla Tezos’un kendini düzenleyen bir protokol olması, topluluğun aktif katılımını teşvik ederek projenin sürekli gelişimini sağlar.
Tezos (XTZ) Hakkında Diğer Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?
Tezos (XTZ) hakkında biraz daha kapsamlı bilgiye ulaşmak için aşağıdaki bazı soruların cevaplarına bakmak faydalı olacaktır.
XTZ token midir? Yoksa coin midir?
Coin, kendi blokzinciri üzerinde oluşturulmuş kripto para birimidir. Token ise, kendi blokzincirine sahip olmayan ve mevcut bir blokzinciri üzerinde oluşturulan kripto para birimidir. Tezos’un kendi blokzincirine sahip olduğu için coindir.
XTZ coin maksimum arzı nedir?
XTZ’nin maksimum arzı bilinmemektedir.
XTZ coin hangi blok zincir üzerindedir?
XTZ coin, kendi blokzinciri üzerinde yer alır.
XTZ coin madenciliği yapılıyor mu?
Klasik anlamda bir madencilikten söz edilemez. Tezos, PoS sistemi ile madencilik yapılmasına olanak sağlamıştır. PoS madenciliğinde ise cüzdanında yeterli miktarda Tezos (XTZ) bulunduranlar herhangi bir cihaza veya elektrik tüketimine ihtiyaç duymadan sanal olarak madencilik yapabilirler.
XTZ coin nasıl alınır?
XTZ coin satın almak için ICRYPEX’te üyelik oluşturulması yeterlidir. Üyelik işlemleri tamamlandıktan sonra XTZ coin dahil olmak üzere diğer kripto para birimleri hızlı, kolay ve güvenli şekilde alınıp satılabilir.
ICRYPEX’e Nasıl Üye Olunur?
Tarayıcıdan www.icrypex.com adresini ziyaret ettikten sonra sayfanın sağ üst tarafındaki “ÜYE OL” butonuna tıklayabilir, gerekli bilgileri doldurduktan sonra üyeliğinizi kolayca oluşturabilirsiniz.
Mobil cihazlardan ise öncelikle;
Andorid kullanıcıları buraya tıklayarak, Apple kullanıcılar buraya tıklayarak, HUAWEI kullanıcıları ise buraya tıklayarak uygulamamızı indirebilirler. Uygulamaya giriş yaptıktan sonra sol üst taraftaki menü ikonuna tıklayabilir, ardından “ÜYE OL” kısmına tıklayarak gerekli bilgileri doldurabilir ve üyeliğinizi kolayca oluşturabilirsiniz.
